Waarschijnlijk vanwege geld.
Meer dan twee jaar geleden begonnen het centrale comité van Duitse katholieken en de bisschoppen van het land gezamenlijk na te denken over de toekomst van de kerk in Duitsland. Dit synodale pad heeft nu openlijk voorgesteld om te breken met het leergezag en de traditie van de kerk op het gebied van seksuele moraal en de wijding van vrouwen, naast het pleiten voor het einde van het celibaat en andere heterodoxe ideeën.
In de afgelopen maanden heeft het Vaticaan op verschillende manieren bevestigd wat het de afgelopen jaren al had gewaarschuwd, namelijk dat hun voorstellen buiten het kader van de minimale doctrinaire orthodoxie vielen. Ondanks de waarschuwingen hebben talrijke bisschoppen verklaard dat hun maatregelen moeten worden goedgekeurd omdat ze nodig zijn voor de goede ontwikkeling van de kerk, niet alleen in Duitsland maar in de hele wereld. Sommigen van hen hebben zelfs openlijk gezegd dat als hun voorstellen niet worden goedgekeurd, ze de kerk zullen verlaten en er een schisma zal ontstaan.
Omdat de paus niet is toegegeven aan de druk, hebben de Duitse prelaten de afgelopen maanden voorgesteld om het synodale pad niet te beëindigen en een commissie op te richten die de debatten open houdt en blijft aandringen bij de weinige Duitse bisschoppen die nog steeds weigeren om ketterse leerstellingen aan te nemen. Op die manier zouden ze tijd winnen om bondgenoten te vinden in andere landen, zodat hun voorstellen een universele eis lijken. Het Vaticaan heeft echter ook het creëren van elk soort orgaan verboden dat niet is voorzien in het canoniek recht en vooral als het de onafhankelijkheid van de bisschoppen ondermijnt.
Zoals te zien is, blijft de spanning tussen Rome en Duitsland groeien en zal deze nog meer toenemen in maart, wanneer de laatste fase van de geplande bijeenkomsten op het synodale pad in Duitsland plaatsvindt. In de loop van deze jaren hebben velen zich afgevraagd waarom bisschoppen, priesters en leken die voor heterodoxe ideeën zijn, de katholieke kerk niet verlaten en zich bij sommige protestantse kerken in Duitsland aansluiten die deze stellingen al accepteren. En de reden, zoals we aan het begin van het artikel hebben aangegeven, is waarschijnlijk het geld.
De leken die voor de Kerk werken
Laten we eens naar enkele cijfers kijken. Duitse katholieken en sommige protestanten betalen 9% meer belasting dan andere burgers, hoewel het aantal katholieken dat officieel de kerk verlaat -en dus vrijgesteld wordt van betaling van die belasting- de laatste jaren zorgwekkend is gestegen, namelijk met maar liefst 350.000 vorig jaar.
De Duitse bisschoppenconferentie verplicht alle katholieken die in Duitsland wonen en belasting betalen om de voorziene belastingen te betalen. Zo niet, dan kunnen ze geen sacramenten ontvangen, hoewel het waar is dat de meeste priesters geen rekening houden met deze kwestie en de sacramenten toedienen ongeacht of er aan de betalingsverplichtingen is voldaan. Soms wordt gezegd dat sommige gelovigen problemen hebben gehad, maar het is zonder twijfel een uitzondering, niet de norm, en het is gemakkelijk om naar een andere parochie te gaan om vrijuit te kunnen praktiseren.
Op dit moment ontvangt de Kerk in Duitsland ongeveer 6,5 miljard euro aan belastingen, waardoor ze de rijkste ter wereld is qua aantal gelovigen. Om een idee te krijgen van wat deze cijfers betekenen, volstaat het om te bedenken dat het gemiddelde budget van een Duitse bisdom tweemaal zo hoog is als dat van het bisdom Madrid, terwijl het aantal gelovigen aanzienlijk lager is.
Met dat geld worden veel sociale werken (ziekenhuizen en scholen) gefinancierd, evenals hulp aan de kerk in armere landen. De structuur van werknemers die ze heeft is zo groot dat alleen de overheid die overtreft. Zoals bij veel apostolische initiatieven van de kerk in Europa, beoefenen veel van haar werknemers het katholicisme niet en maken ze zich geen zorgen over het feit dat deze instellingen beetje bij beetje hun christelijke identiteit verliezen. Sterker nog, velen geven er de voorkeur aan, omdat de scholen en ziekenhuizen van de kerk zo beter worden ontvangen door de publieke opinie en sociale acceptatie winnen. Daarom verbaast het niemand dat dezelfde ongelovige werknemers subtiel of openlijk druk uitoefenen op de bisschoppen van hun bisdommen om het traditionele magisterium van de kerk beetje bij beetje te verzachten.
Maar ongelovige leken zijn niet de enige factor die verklaart wat er momenteel in Duitsland gebeurt.
De rijkdom van de Duitse kerkelijke hiërarchie
Het salaris van een Duitse pastoor varieert tussen de € 3.500 en € 4.500 per maand, terwijl dat van een bisschop tussen de € 10.000 en € 15.000 ligt. Het salaris van priesters is gelijk aan dat van een middelbare schoolleraar, wat helpt om het in perspectief te plaatsen, maar we kunnen het ook vergelijken met de € 1.000 die een priester in Spanje verdient, terwijl het salaris van een middelbare schoolleraar oploopt tot € 2.000. Kortom, Duitse priesters verdienen drie keer zoveel en hebben ook nog eens hun woonkosten gedekt.
Het koopkracht van een priester in Duitsland is enorm. Daarom is het niet verrassend dat een Duitse priester me vertelde over een anekdote waarin hij bij een bijeenkomst van pastoors arriveerde en toen hij uit zijn auto stapte -een Polo- op de parkeerplaats, een andere priester hem vroeg hoe hij die auto kon betalen. “Gebruikt hij melk in plaats van benzine?” zei de ander lachend terwijl hij uit zijn Jaguar stapte.
Het is slechts een anekdote, maar het illustreert hoe gemakkelijk het klerikale leven wereldlijk kan worden wanneer er grote economische middelen tot hun beschikking staan. Als we hier rekening mee houden, kunnen we gemakkelijk begrijpen hoeveel het leven van een Duitse priester zou veranderen – en nog meer dat van een bisschop – als hij de katholieke kerk verlaat en de volgende dag een geseculariseerde priester wordt, dat wil zeggen een burger als alle anderen. Waar zal hij van leven? Misschien worden priesters opgenomen in andere protestantse kerken, maar er is geen ruimte voor alle katholieke bisschoppen die niet in gemeenschap zijn met Rome.
Bovendien heeft een actieve bisschop sociaal prestige en werkelijke macht over veel zaken. Vanuit menselijk oogpunt betekent het coherent zijn met de dreiging om de kerk te verlaten, ook alles verliezen.
Kortom, het economische aspect is een soort gigantische olifant in de kamer waarover niemand praat, maar het is niet onredelijk om aan te nemen dat het veel belangrijk is voor degenen die verantwoordelijk zijn voor de Duitse synodale weg.
Christenen trouw aan het leergezag
De Duitse bisschoppen zijn in de loop van de jaren onder druk gezet door leken die de katholieke organisaties leiden, die in veel gevallen niet bijzonder gelovig zijn. Het is begrijpelijk dat ze hun prelaten effectief kunnen beïnvloeden, omdat ze een deel van hun tijd en middelen van hun professionele werk aan deze taak besteden. Dit ontslaat de bisschoppen die hebben toegegeven aan hun privileges niet van verantwoordelijkheid, maar het helpt om de situatie waarin ze zich bevinden te begrijpen.
De gewone katholieken in Duitsland leven echter niet volgens de voorstellen van hun bisschoppen. Om deze reden verklaarde paus Franciscus in een recent interview dat de synodale weg elitair was. Het zijn niet de gewone gelovigen die achter de voorstellen staan, maar een bureaucratisch netwerk dat als lobby optreedt.
Om dit te ontmantelen, zou de Kerk moeten stoppen met het ontvangen van geld van de belastingen die door de staat worden geheven, wat de Duitse prelaten moeilijk zouden aanvaarden. Het is begrijpelijk dat dit negatieve gevolgen zou hebben voor het inkomen van de bisschoppen en priesters, maar het ergste zou de onrust zijn die zou ontstaan bij de katholieke organisaties als hun vermogen werd aangetast. Denk maar aan wat er gebeurt onder de ambtenaren van een Europees land als ze hun inkomsten of baanzekerheid in gevaar zien komen.
Bovendien is het voor de Duitse staat niet rendabel om de financiering van de Kerk stop te zetten, want als ze alle sociale diensten zou moeten betalen die de Kerk levert, zou het veel duurder zijn.
De nabije toekomst
Gezien de situatie is het allerminst duidelijk dat er gemakkelijk een oplossing kan worden gevonden. Blijkbaar zouden sommige bisschoppen, priesters of gelovigen op het punt staan om de Kerk te verlaten, maar zoals we hebben gezien, lijken ze geen echte wens te hebben om dat te doen gezien de economische onzekerheid waarmee ze worden geconfronteerd. Wat Rome hen echter voortdurend herinnert, is dat hun voorstellen, hoezeer ze ook proberen ze te ontkennen, ingaan tegen het onfeilbare leergezag en de traditie van de Kerk.
Gezien alles wat is uitgelegd, is het goed te begrijpen dat de strategie van de heterodoxe Duitse bisschoppen erin bestaat de spanning hoog te houden en te hopen dat hun standpunten elders weerklank vinden. Sommige van hun ideeën zijn zelfs verdedigd door kardinalen als McElroy of Hollerich, en het is logisch dat ze hopen meer steun te krijgen op de synode van synodaliteit die in oktober 2023 en 2024 in Rome zal plaatsvinden. We zullen zien waar dit alles op uitdraait en welke gevolgen het zal hebben voor de Kerk in Duitsland.
Op verschillende momenten heeft Bätzing uitgelegd dat Duitse katholieken katholiek willen blijven. Laten we hopen dat deze woorden oprecht zijn en gepaard gaan met correcties in hun voorstellen. Anders zullen ze eindigen als een protestantse kerk, zoals Franciscus vorig jaar opmerkte. Op dit moment verkeert de Kerk in Duitsland in een doctrinaal schisma dat ook in iure kan eindigen in een scheiding. De afloop van de Duitse synodale weg bepaalt het einde van de film. Tot nu toe hebben de Duitse bisschoppen hun hoofd niet gebogen en getoond dat ze meegaand zijn met de waarschuwingen uit Rome, dus het lijkt weinig geloofwaardig dat ze bereid zijn te veranderen als er geen ultimatum wordt gesteld.
